Facilex FACILEX (FACilitating Interregional Local Energy eXchange) De EU klimaatdoelstellingen dagen NL en VL uit om het volledige potentieel van de grensregio te benutten. Het doel is 55% minder CO2-uitstoot tegen 2030 en klimaatneutraal tegen 2050. In functie hiervan zetten VL en NL in op het grondig reduceren van de energievraag en het maximaal produceren van hernieuwbare energie. In de grensregio liggen veel gebieden met een groot potentieel voor bijkomende energiebesparing of –opwekking. Opportuniteiten liggen vaak net aan de andere kant van de grens. De (boven)lokale besturen, bedrijven en bedrijvenverenigingen botsen in deze regio’s steeds op belemmeringen die we kunnen groeperen in 5 thema’s: Juridisch VL en NL hebben elk hun eigen energiewetgeving. Grensoverschrijdende energiegemeenschappen zijn wettelijk niet mogelijk. Bovendien kan eenzelfde infrastructuurproject onderworpen zijn aan verschillende vergunningsregimes. De uitwisseling van warmte lijkt bvb. eenvoudig en technisch goed uitvoerbaar. In de grensregio is het echter niet duidelijk hoe vergunningen over leidingen in handen van de overheid en particulieren in beide landen zich verhouden. Ruimtelijk VL en NL hebben elk hun eigen ruimtelijke processen en beleidsvisies. Het gebrek aan onderlinge afstemming en samenwerking vormt een belemmering bij de uitrol van hernieuwbare energieprojecten met een ruimtelijke impact. De ruimtelijke inpassing van windturbines is bvb. doorgaans al een grote uitdaging, maar in grensgebieden is deze nog complexer. Beslissingen in de nabijheid van de grens hebben immers een impact aan de overzijde. Administratieve aanpak en bestuurlijke samenwerking VL en NL hebben elk hun eigen administratieve aanpak en overlegstructuur. Dit maakt het bijzonder uitdagend om grensoverschrijdende energieprojecten te realiseren. Energiegemeenschappen zijn bvb. Zowel in VL en NL mogelijk. In grensgebieden zoals het havengebied Gent-Terneuzen en de Transportzone Hazeldonk-Meer botsen grensoverschrijdende samenwerkingen echter op problemen. Hoewel de EU daarop aanstuurt, is uitwisseling tussen de lidstaten onderling nog niet mogelijk. Een energiegemeenschap moet de energie correct meten, registreren en verrekenen om goed te kunnen functioneren. Samenwerken over de grens wordt dan ook zeer complex. Daarnaast is er nog de vraag welke regelgeving daarbij van toepassing is. Financieel VL en NL hebben hun eigen financiële stimulansen voor hernieuwbare energieprojecten. Daarnaast zijn er nog Europese regels rond uitstootrechten (ETS – Emission Trading System). Glastuinbouwbedrijven die inzetten op elektrificatie, restwarmte of geothermie, moeten bvb. beschikken over een alternatieve CO2-bron. Voor de uitwisseling van CO2 is de verrekening van ETS-rechten cruciaal. De regelgeving m.b.t. Carbon Capture and Storage (CCS) en Carbon Capture and Utilisation (CCU) is zowel in VL als NL nog in volle ontwikkeling. Dit maakt het bijzonder onzeker voor bedrijven om te investeren in een leidingennetwerk, laat staan hierover uitwisselingen op te zetten over de grens. Infrastructuur VL en NL hebben infrastructuur (kabels en pijpleidingen) die ontworpen wordt tot aan de grens, los van elkaar. Dit vormt een belemmering bij de ontwikkeling van bijkomende hernieuwbare energieprojecten in deze grensgebieden.